ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
Ο Δικηγορικός Σύλλογος Ρεθύμνης.ιδρύθηκε στα τελευταία χρόνια της τουρκικής κυριαρχίας και συγκεκριμένα στη δεκαετία του 1880, στη διάρκεια της ισχύος της περίφημης Σύμβασης της Χαλέπας (1878).
Δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς ιδρύθηκε, αφού δεν έχει βρεθεί το καταστατικό του και το μοναδικό στοιχείο που αποδεικνύει την ύπαρξή του είναι η αναφορά του ως «Δικηγορικός Σύλλογος Ρεθύμνης» σε πρόγραμμα εκδηλώσεων για το Ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου και η μνεία για κατάθεση στεφάνου, από εκπρόσωπό του.
Είναι όμως βέβαιο ότι λειτούργησε ως απλό σωματείο, με τις δυνατότητες που του παρείχε το νέο, σχετικά ανεξάρτητο από τη Διοίκηση, δικαιικό σύστημα, που εγκαθιδρύθηκε τότε από την Κρητική Βουλή, με βάση κυρίως τον Οργανισμό των Δικαστηρίων (1879), σύμφωνα με τον οποίο ιδρύθηκαν στην Κρήτη Ειρηνοδικεία, Πρωτοδικεία, Πταισματοδικεία, Πλημμελειοδικεία, Κακουργιοδικείο και Εφετείο και θεσπίστηκαν οι πρώτες περί Δικηγόρων διατάξεις.
Το σύστημα αυτό, επρόκειτο να καταργηθεί από την Πύλη το 1889 και να ακολουθήσει η περίοδος της σκληρότατης τρομοκρατίας, που έζησε η Κρήτη μέχρι το 1898.
Η Απελευθέρωση (1898) και η αυτονόμηση της Κρήτης, δημιούργησαν για πρώτη φορά τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου πραγματικής ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης.
Σε αυτό το θεσμικό πλαίσιο, συγκροτείται, εκ νέου, ο Δικηγορικός Σύλλογος Ρεθύμνης , με το υπ’ αριθμόν 37/1900 Ηγεμονικό Διάταγμα, «Περί εγκρίσεως του καταστατικού του Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνης», που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Έκτοτε, η παρουσία του θα είναι έντονη και πολυσχιδής και θα περιλαμβάνει από παρεμβάσεις στη ψήφιση νομοθετημάτων από την νέα Κρητική Βουλή, μέχρι την ανακοίνωση μέτρων που αφορούν αποκλειστικά το Δικηγορικό επάγγελμα, των αποτελεσμάτων των αρχαιρεσιών του Συλλόγου κλπ., κυρίως όμως τις ενέργειές του για την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, με κορυφαία πράξη, την έκδοση Ψηφίσματος για τη μονομερή κήρυξη της Ένωσης, το έτος 1908.
Η Ένωση (1913), βέβαια, δεν θα αργούσε.Και λίγους μήνες μετά, ο Σύλλογος θα ενταχθεί στον κορμό των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδας.
Αυτό συνέβη την 15η Ιουνίου 1914, ημέρα διεξαγωγής των πρώτων αρχαιρεσιών μετά την Ένωση, όπως είχε ορισθεί με το β.δ. της 18/23 Μαΐου 1914 «περί ορισμού ημέρας προς συγκρότησιν των Δικηγορικών Συλλόγων εις τας Νέας Χώρας» και, συνακόλουθα, της συγκρότησής του Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνης, σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων του Ελληνικού Κράτους.
Προηγουμένως είχε ληφθεί νομοθετική πρόνοιαώστε να περιληφθούν στους Δικηγορικούς Συλλόγους της Κρήτης, οι οποίοι αποτελούσαν πλέον Ν.Π.Δ.Δ., και Δικηγόροι που είχαν ασκήσει Δικηγορία στην Κρήτη υπό το προηγούμενο καθεστώς, χωρίς να έχουν, ακριβώς, τα απαιτούμενα τυπικά προσόντα, αναγνωρίζοντας με αυτόν τον τρόπο, όπως άλλωστε και με την διατήρηση σε ισχύ νομοθετημάτων της Κρητικής Βουλής, την αξία του μέχρι τότε ισχύοντος Κρητικού Δικαιϊκού Συστήματος.
Από εκείνη την ημέρα, ο Δικηγορικός Σύλλογος Ρεθύμνης θα έχει κοινή πορεία με τους άλλους Συλλόγους της Ελλάδας, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους Νόμους, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
[Λίγο πριν τη συγκρότηση των Δικηγορικών Συλλόγων, είχε ορισθεί η έναρξη της λειτουργίας των νέων Δικαστηρίων για την 1η Μαΐου 1914 με βάση τα από 7 Απριλίου 1914 βασιλικά διατάγματα Περί Συστάσεως Δικαστηρίων, τα οποία αξίζει να δούμε, διότι αποτέλεσαν έκτοτε, τη βάση της δικαστικής οργάνωσης της Κρήτης.
Εκδόθηκε λοιπόν το β.δ. 7/11 Απριλίου 1914 «Περί Συστάσεως Δικαστηρίων εν Κρήτη» (ΦΕΚ 88 της 11 Απριλίου 1914), σύμφωνα με τις διατάξεις του οποίου:« Εν τη Νήσω Κρήτη συνιστώνται τα ακόλουθα δικαστήρια: Εν Εφετείον, εδρεύον εν Χανίοις και φέρον το όνομα «Εφετείον Κρήτης»… Του Εφετείου η δικαιοδοσία εκτείνεται επί τας περιφερείας των Πρωτοδικείων Χανίων, Ρεθύμνης, Ηρακλείου και Νεαπόλεως (Λασηθίου) Κρήτης… Τέσσαρα Πρωτοδικεία … Το Πρωτοδικείον Ρεθύμνης περιλαμβάνει εν τη δικαιοδοσία αυτού τας περιφερείας των Ειρηνοδικείων Ρεθύμνης, Σπήλι, Αμαρίου και Μυλοποτάμου. Χρόνος ενάρξεως λειτουργίας ορί-ζεται η 1 Μαΐου 1914».
Στη συνέχεια, με βάση το ίδιο β.δ. «Συνιστώνται Ειρηνοδικεία εν Κρήτη (τέσσερα πρώτης τάξεως, μεταξύ των οποίων το Ειρηνοδικείο Ρεθύμνης και δέκα εννέα δευτέ-ρας τάξεως, εκ των οποίων τα τρία στον υπόλοιπο Νομό Ρεθύμνης) εδρεύοντα …
α) εν Ρεθύμνη … Τούτο ασκεί ασκεί δικαιοδοσίαν επί την περιφέρειαν του μέχρι τούδε λειτουργούντος υπό το αυτό όνομα Ειρηνοδικείου κατά τους σχετικούς οργανικούς νόμους της Κρήτης ως και επί της περιφερείας του τέως λειτουργούντος Ειρηνοδικείου Ρουστίκων».(Το 1928 επεκτάθηκε η δικαιοδοσία του σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 19/21 Ιανουαρίου 1928: «Αποσπώμεν το χωρίον Ασή Γωνιάς εκ της δικαιοδοσίας του Ειρηνοδικείου Χανίων και υπάγομεν τούτο εφεξής εις την δικαιοδοσίαν του Ειρη-νοδικείου και Πρωτοδικείου Ρεθύμνης»),
β) εν Σπήλι … Τούτο ασκεί δικαιοδοσίαν επί την περιφέρειαν του τέως λειτουργούντος υπό το αυτόν όνομα Ειρηνοδικείου, κατά τους σχετικούς οργανικούς νόμους της Κρήτης,
γ) εν Νεύς Αμαρίω. Τα ως άνω Δικαστήρια χαρακτηρίζονται εκ του ονόματος της πόλεως της έδρας αυτών, πλην … του εν Νεύς Αμαρίω ονομαζομένου «Αμαρίου». Το Ειρηνοδικείον Αμαρίου περιλαμβάνει την περιφέρειαν του προυπάρχοντος ειρηνοδι-κείου Νεύς Αμαρίου… ,
δ) εν Πανόρμω Μυλοποτάμου … Τα ως άνω Ειρηνοδικεία χαρακτηρίζονται εκ του ονόματος της πόλεως ή κωμοπόλεως της έδρας αυτών πλην … του εν Πανόρμω όπερ ονομάζεται «ΕιρηνοδικείονΜυλοποτάμου». Τούτο ασκεί δικαιοδοσίαν επί την περιφέρειαν του μέχρι τούδε λειτουργούντος υπό το αυτόν όνομα Ειρηνοδικείου κατά τους σχετικούς οργανικούς νόμους της Κρήτης ως και επί της περιφερείας του εν Περάματι τέως εδρεύοντος Ειρηνοδικείου». (Το 1928 η έδρα του Ειρηνοδικείου Μυλοποτάμου μεταφέρθηκε από το Πάνορμο στο Πέραμα σύμφωνα με το π.δ. 2/13 Οκτωβρίου 1928: «ορίζομεν μόνιμην έδραν του Ειρηνοδικείου Μυλοποτάμου την κωμόπολιν Πέραμα»).]
(Το Διοικητικό Συμβούλιο, ευχαριστεί θερμά το συνάδελφο κ. Γιώργο Σταυριδάκη, που είχε την επιμέλεια σύνταξης του παρόντος κειμένου).
